Kościół pw. Ducha Świętego w Starym Ujeździe
Miejscowość Stary Ujazd ma bardzo starą i szacowna historie. Parafialnie zawsze należała do parafii Ujazd. Po raz pierwszy Stary Ujazd (Ujezdez) wymieniał dokument księcia opolskiego Władysława, wystawiony w Sławięcicach 30 listopada 1260 r. Na początku lat siedemdziesiątych XX w. Stary Ujazd liczył blisko 1000 mieszkańców. Od 1969 r. odprawiano w Starym Ujeździe w niedziele i święta nakazane Msze św., a później również Msze św. szkolna dla dzieci (w czwartki). To było powodem, że zaczęto myśleć o budowie kościoła w Starym Ujeździe. Dwa razy podjęto próby, mianowicie w latach 1970-1971 oraz w latach 1982-1984. Były to próby nieudane. Jesienią 1984 r. znowu rozpoczęto starania o budowę kościoła, tym razem na posesji rodziny Glagla. Opisując budowę kościoła w Starym Ujeździe, warto bardzo dokładnie opisać proces przygotowania budowy, a zwłaszcza proces załatwiania i uzyskiwania bardzo wielu pozwoleń, ponieważ w tym wszystkim jak na dłoni uwidacznia się system państwa socjalistycznego. Żeby nie zakłócić proporcji do innych omawianych kwestii, inne elementy kościoła w Starym Ujeździe zostaną omówione nieco krócej, tym bardziej, ze na temat kościoła w Starym Ujeździe jest napisana osobna praca.
Budowa kościoła
Oficjalnym dniem rozpoczęcia budowy kościoła w Starym Ujeździe była niedziela 15 maja 1988 r. W tym dniu ks. bp Antoni Adamiuk, biskup pomocniczy w Opolu, poświęcił plac pod budowę kościoła. W niedzielę 9 kwietnia 1989 r. z udziałem ks. bp. Gerarda Kusza, sufragana diecezji opolskiej, który w tym dniu udzielał w parafii sakramentu bierzmowania, nastąpiło wmurowanie kamienia węgielnego. na marmurowej tablicy, umieszczonej na ścianie w miejscu, gdzie wmurowano kamień węgielny, widnieje napis: Lapis angularis, benedictus a Summo Pontifice Joanne Paulo II in Monte Sanctae Annae Die 21 VI 1983 A. D. („Kamień węgielny poświęcony przez papieża Jana Pawła II na Górze Św. Anny 21 czerwca Roku Pańskiego 1983”). Poza wyłożeniem prezbiterium płytami marmurowymi ze Sławięcic o kolorze beżowym, wykonaniem ołtarza i i ambonki również z marmuru sławniowiskiego w kolorze szarym oraz poza dachem, kościół w Starym Ujeździe budowano systemem gospodarczym. Należy wspomnieć o wielkiej pomocy ekonomicznej parafii pw. NMP Królowej w Nusplingen (Diecezja Rottenburg-Stuttgart). Od tej diecezji otrzymano również jednorazową dużą dotację na ten cel. Aczkolwiek na etapie załatwiania zezwoleń i uzgodnień napotykano na wiele trudności, sama budowa przebiegała harmonijnie i została ukończona w stosunkowo krótkim czasie. Budowa trwała 4 lata, 4 miesiące i 26 dni. Autorem projektu był wspominany mgr inż. arch. Antoni Czernow z Tychów.
Poświęcenie kościoła
Poświęcenia kościoła w niedzielę 11 października 1992 r. dokonał ks. bp ordynariusz Alfons Nossol. Poświęcenie rozpoczęło się o 15.00. Więło w nim udział około 40 kapłanów, poczty sztandarowe, orkiestra kopalni „Gliwice”, 14-osobowa delegacja z Nusplingen oraz licznie zebrani wierni. W mensie ołtarzowej ks. biskup umieścił relikwie męczenników rzymskich. Mszę św. koncelebrowało z ks. biskupem 15 kapłanów. Inni kapłani nie koncelebrowali głównie dlatego, że już odprawili tego dnia trzy Msze św. w swoich parafiach. Asystowali biskupowi: diakon Damian Proksza SVD i Witalis Stania OFM, obaj pochodzący ze Starego Ujazdu, a czas budowy był czasem błogosławionym, bo czasem zbliżania ludzi do siebie i Boga. Kościół w Starym Ujeździe jest pod wezwaniem Ducha Świętego. Odpust obchodzi się w uroczystość Zesłania Ducha Świętego.
Kościół pw. Św. Michała Archanioła w Starym Ujeździe
Pierwszą wzmiankę o kościele (kaplicy) pw. św. Michała Archanioła pozostawił w protokole wizytacyjnym z 1679 r. Wawrzyniec Joannston, archiprezbiter w Namysłowie. Wspomniany wizytator dla określenia Starego Ujazdu używał nazwy Ujesdziec. Oto relacja Joannstona: „We wsi Ujesdziec, odległej od Ujazdu 1200 m (sex stadiis), znajduje się stara, drewniana kaplica filialna, zbudowana na część św. Michała. Nie ma w niej żadnego dostojeństwa, raczej podobna do jaskini. Trzy ołtarze są znieważone, jednakże obrazami skromnie ozdobione. Chrzcielnica jest drewniana, jednakże bez wody chrzcielnej. W tabernakulum nie ma najświętszego Sakramentu. Dzwonnica jest drewniana, umieszczona z boku. Dzwonią w niej dwa dzwony. W trzecia niedzielę głosi się tu zawsze kazania i sprawuje Eucharystię. Inwentarz stanowią: srebrny kielich z pateną, cztery ornaty i inne rzeczy konieczne do celebrowania ofiary Mszy św., dwie krowy, z których dochód przeznacza się na kościół. Uposażenie proboszcza stanowi jeden łan pola. Jest także dom należący do parafii, w którym mieszka komornik”.
Dziewięć lat później Marcin Stephetius, archdiakon kolegiaty przy kościele św. Krzyża w Opolu, wizytując parafię Ujazd w 1688 r., zostawił inny obraz kościoła w Starym Ujeździe. Wiele zmieniło się na lepsze. Oto jego zapis: „Kościół św. Michała Archanioła we wsi Stary Ujazd (Vetero Ugest) zbudowany na sposób kaplicy. Ten kościół jest cały drewniany, niekonserwowany, znajdujący się w dobrym stanie, chór z drzewa, podłoga wykonana z ubitej ziemi. Jeden ołtarz z podstawą murowaną, niekonserwowany, ambona – rzeźbiona po stronie Ewangelii; mały dzwon na wieżyczce nad kościołem, ogrodzenie cmentarza drewniane. Nie można zyskać żadnych odpustów. Mszę św. Urbana, św. Michała, w pierwszą niedzielę po św. Michale i w święto św. Szczepana, pierwszego męczennika. Przy tym kościele są dwaj zaprzysiężeni pomocnicy, którzy co dwa lata zdają sprawozdanie proboszczowi. W kasie są dwa talary, dwa grosze i sześć halerzy. Długów nie ma. Uposażeniem tego kościoła jest tylko kolekta po kazaniu w ww. święta”.
W czasie huraganu w 1777 r. kościół pw. św. Michała Archanioła został mocno zniszczony. Masywne prezbiterium łącznie z ołtarzem były w dobrym stanie. Brakowało jednak środków do pełnej odbudowy.
Ks. proboszcz Antoni Möser w opisie kościoła i parafii z 1865 r. wspomina kaplicę pw. św. Michała Archanioła, pisząc o jej uposażeniu. Nie podaje jednak żadnych szczegółów o samej kaplicy.
„Na początku XX w. przeniesiono cmentarz, który znajdował się przy omawianej wyżej kaplicy pw. św. Michałą Archanioła, na nowe, obecne miejsce przy ul. Cmentarnej. Kaplicy jednak nie przeniesiono. Zbudowano natomiast w 1904 r. na miejscu poprzedniej nową, murowaną kaplicę również pod wezwaniem św. Michała Archanioła o następujacych wymiarach: powierzchnia zabudowy – 111,4 m2; powierzchnia użytkowa – 109,0 m2;kubatura – 606,0 m3.
Z ust starszych parafian słyszałem, że kaplica miała być większa. Jednakże ujejscy członkowie Rady Parafialnej sprzeciwili się temu. Uzasadniali to tym, ze ucierpi na tym kościół parafialny oraz dochody proboszcza. W kaplicy tej odprawiano jedynie Msze s. pogrzebowe i odpustowe.
Po drugiej wojnie światowej 5 maja1946 r. ks. Bolesław Kominek, Administrator Apostolski Śląska Opolskiego, konsekrował w tej kaplicy ołtarz i umieścił w nim relikwie świętych męczenników Amanda i Klemensjana. Od 1969 r. zaczęto w tej kaplicy odprawiać Msze św. we wszystkie niedziele i święta nakazane. Od końca lat osiemdziesiątych odprawiano w tej kaplicy w każdy czwartek Mszę św. szkolną dla dzieci ze Starego Ujazdu. W kaplicy św. Michała Archanioła znajduje się dzwon odlany w 1849 r. przez H.P. Liebolda w Pawłowiczkach. Kaplica była już za mała, by pomieścić wszystkich mieszkańców Starego Ujazdu. stary Ujazd liczył na początku lat siedemdziesiątych blisko 1 000 mieszkańców. To było powodem, że zaczęto myśleć o budowie kościoła w Stary Ujeździe”.
Po długich staraniach wybudowano w Starym Ujeździe kościół pw. Ducha Świętego, który został poświęcony 11 października 1992 r. przez ks. abp. Alfons Nossola. Od tego czasu w kościele pw. św. Michała Archanioła Mszę św. oraz nieszpory odprawia się w niedzielę przed lub po uroczystościach św. Michała Archanioła. 18 września obchodzi się w w Polsce święto patrona młodzieży, św. Stanisława Kostki. Z racji tego święta urządza się w parafii triduum dla młodzieży. Jedno ze spotkań w ramach tego triduum odbywa się w kościele pw. św. Michała Archanioła w Starym Ujeździe.
W 2012 r. wznowiono w parafii nabożeństwo stacyjne ku czci św. Urbana, którego wspomnienie obchodzimy 25 maja. Jest to nabożeństwo, w ramach którego odbywa się procesja do czterech stacji. Błogosławi się pola oraz prosi się Boga o dobre urodzaje za przyczyną św. Urbana. Nabożeństwo rozpoczęto przy kościółku pw. św. Michała (znajduje się w nim figura św. Urbana), a zakończone zostało w kościele pw. Ducha Świętego.
Wewnętrzny wystrój kościoła jest skromny. W środku nastawy ołtarzowej umieszczony jest obraz św. Michała Archanioła, a po bokach figury św. Floriana oraz św. Urbana – papieża. Na ścianie po prawej i lewej stronie kościoła zawieszone są obrazy stacji drogi krzyżowej.
Fragment książki pt. „Dzieje miejscowości i parafii Ujazd w XIX i XX wieku” autorstwa ks. Wernera Szygula.
